Kopshtari dhe Familja Fisnike – Perralle nga Hans Kristian Andersen

Një milje larg kryeqytetit ishte një kështjellë e vjetër me mure të trasha, kulla dhe bedena.

Këtu jetonin, por vetëm në verë, zotërinj fisnikë dhe të pasur, ajo kështjellë ishte më e mira dhe më e bukura nga ato që zotëronin nga jashtë dukej e ndërtuar rishtas dhe brenda kishte të gjitha komoditetet.

Emblema familjare ishte gdhendur në gur pak sipër derës kryesore dhe trëndafila të bukur ndërthureshin rrotull dhe mbi kullë, një qilim i vetëm me bar i përhapur rreth kalasë, kishte ferra dhe murriza, dhe lule të rralla edhe jashtë serrës.

Pronarët gjithashtu kishin një kopshtar të shkëlqyeshëm, ishte një kënaqësi të admironin kopshtin, pemishten dhe kopshtin e perimeve. Aty pranë ishte ende një mbetje e kopshtit të vjetër të kalasë, me gjelbërime të prera në formën e kurorave dhe piramidave.

Prapa ishin dy pemë shumë të vjetra dhe të mëdha, ato ishin pothuajse gjithmonë pa gjethe, por dikush mund të besojë se një stuhi ose një furtunë i kishte bërë pikë e pesë, secila pjesë ishte një fole për zogjtë.

Këtu, që nga kohërat e lashta, një numër i madh korbash dhe sorrash ndërtuan foletë e tyre ishte si një qytet i tërë zogjsh, zogjtë ishin zotër, ishin pronarë të pasurisë, familja më e vjetër e vendit, zotërit e vërtetë të kalasë.

Ata nuk iu interesonin njerëzit, por i mëshironin ato krijesa që ecnin kaq ulët, edhe nëse herë pas here qëllonin me pushkë, atëherë zogjtë ndienin të dridhura në shpinë dhe fluturonin lart nga frika, duke bërtitur: “Kra, çfarë ishte!”

Kopshtari shpesh u thoshte pronarëve të tij që të prisnin ato pemë të vjetra që nuk ishin aspak të bukura, në mënyrë që ata të shpëtojnë nga ata zogj të zhurmshëm të cilët do të kërkonin një vend tjetër.

Por pronarët nuk donin të hiqnin qafe as pemët, as zogjtë; ishte diçka që kalaja nuk mund ta humbte, diçka që daton që nga e kaluara dhe për këtë arsye absolutisht nuk duhet të shkatërrohet.

“Ato pemë janë pronë e zogjve; le të vazhdojnë t’i kenë, Larseni im i mirë! ” Kopshtari quhej Larsen, por kjo nuk ka shumë rëndësi.
“A nuk ju mjafton kaq, zoti Larsen, gjithë kjo hapësirë që keni? tërë kopshtin, serën, pemishten dhe kopshtin e perimeve? ”

Ai i kishte të gjitha këto, ai kujdesej për to, i mbikëqyrte dhe i kultivonte me zell dhe zotësi, pronarët e njihnin atë, por nuk e fshehën që në shtëpitë e të tjerëve ata shpesh hanin fruta dhe shihnin lule më të larta se ato në kopshtin e tyre, kjo e trishtonte kopshtarin, sepse ai gjithmonë dëshironte më të mirën dhe bënte më të mirën e tij. Ai kishte zemër të mirë dhe ishte i zoti në punën e tij.

Një ditë pronarët e thirrën dhe i thanë me shumë mirësjellje se një ditë më parë kishin parë në shtëpinë e miqve fisnikë lloje mollësh dhe dardhash aq me lëng, aq të shijshme, sa ata, dhe të gjithë mysafirët e tjerë, kishin shprehur habi të madhe.

Ato fruta sigurisht nuk ishin nga vendi i tyre, por duhej të importoheshin dhe kultivoheshin, nëse klima e lejonte atë. Dihej që ata ishin blerë në qytet nga shitësi i parë i frutave, kopshtari duhej të shkonte atje për të zbuluar nga vinin dhe për të porositur degët për shartim.

Kopshtari e njihte mirë atë shitësin e pemëve, pikërisht tek ai shiste tepricën e frutave të rritura në kopshtin e kështjellës në emër të pronarëve.
Kështu që ai hyri në qytet dhe pyeti shitësin e frutave se ku i kishte marrë ato mollë dhe dardha shumë të vlerësuara.

“Ata vijnë nga kopshti juaj!” – tha shitësi i frutave dhe i tregoi frutat që kopshtari i njohu menjëherë.

Oh, sa i lumtur ishte kopshtari! Ai nxitoi te pronarët për t’u thënë se edhe mollët edhe dardhat vinin nga kopshti i tyre.

Pronarët mezi e besuan. “Nuk është e mundur, Larsen! A mund të na merrni një deklaratë me shkrim nga shitësi?

Sigurisht që ai mundi, dhe kështu u solli atyre një vërtetim me shkrim. “Është e jashtëzakonshme!” thanë pronarët.

Që nga ajo kohë, ngarkesa të mëdha me mollë dhe dardha të mrekullueshme nga kopshti i tyre silleshin çdo ditë në tryezën e pronarëve. Pastaj u dërgoheshin ngarkesa të tjera miqve që jetonin në qytet dhe jashtë qytetit, madje edhe jashtë vendit. Por atyre iu desh të pranonin se kishin pasur dy vera vërtet të jashtëzakonshme për pemë frutore, siç kishin ndodhur në të gjithë vendin.

Kaluan kohë dhe pronarët u ftuan për darkë në oborrin mbretëror. Të nesërmen u thirr kopshtari. Ata kishin ngrënë në tryezë pjepra me shumë lëng dhe të shijshëm që vinin nga sera mbretërore.

“Ju duhet të shkoni te kopshtari i oborrit, i dashur Larsen, dhe të na merrni disa fara të këtyre pjeprave të çmuar!”

“Por kopshtari i oborrit mbretëror i mori farat nga ne!” – bërtiti kopshtari i lumtur. “Atëherë ai njeri me siguri bëri që pjeprat të rriteshin më mirë!” u përgjigjën pronarët. “Çdo pjepër ishte i jashtëzakonshëm”.

“Epo, atëherë unë duhet të jem krenar për këtë!” tha kopshtari. “Zotërinjtë e tij duhet ta dinë që kopshtari i oborrit nuk kishte fat me pjeprat e tij dhe pasi pa se sa të bukur ishin tonat, pasi i provoi, urdhëroi që t’i çonin tre në kështjellën mbretërore”.

“Larsen, mos e ço në mendje se ishin pjeprat nga kopshti ynë!”
“Unë mendoj kështu”, u përgjigj kopshtari. Ai shkoi te kopshtari i oborrit dhe mori një deklaratë me shkrim prej tij duke thënë se pjeprat e shtruar në tryezë vinin nga kështjella e zotërve të tij.
Ishte vërtet një befasi për pronarët që nuk e mbajtën historinë për vete; përkundrazi, ata treguan certifikatën, ata dërguan fara pjepri kudo, ashtu si kishin bërë më parë me degët e shartimit.
Ata më vonë mësuan se kishin zënë rrënjë mirë, kishin dhënë fruta të mrekullueshëm dhe ishin emëruar sipas emrit të kalasë, kështu që tani emri mund të lexohej në anglisht, gjermanisht dhe frëngjisht. Një gjë e tillë sigurisht që nuk mund të ishte imagjinuar!

“Vetëm për sa kohë që kopshtari nuk mërzitet!” thanë pronarët. Ai e mori atë në një mënyrë tjetër; ai dëshironte, për të ruajtur reputacionin e një prej kopshtarëve më të mirë në vend, të përpiqej të merrte diçka të jashtëzakonshme çdo vit nga bimët e kopshtit dhe kështu bëri, por shpesh atij i duhej të thuhej që pemët e para që ai kishte sjellë, ato mollë dhe dardha, ishin edhe më të mirat dhe se të gjitha llojet e tjera nuk ishin në të njëjtin nivel.

Pjeprat ishin shumë të mirë, por ishin një lloj tjetër, luleshtrydhet mund të thuhet se ishin të shkëlqyera, por ato nuk ishin më të mira se ato të kopshteve të tjera, dhe kur një vit rrepkat u rritën keq, u folën vetëm për ato rrepka fatkeqe dhe jo të gjitha gjërat e tjera të mira që ishin prodhuar.

Ishte sikur pronarët të lehtësoheshin kur thanë: “Ky vit nuk ka shkuar mirë, i dashur Larsen!” Ata ishin vërtet të lumtur që ishin në gjendje të thoshin: “Shkoi keq këtë vit!”

Dy ose tre herë në javë kopshtari sillte lule të freskëta në sallon, gjithmonë të përgatitura me shije të mirë, në mënyrë që të nxirrte në pah ngjyrat.

“Ju keni shije të mirë, Larsen!” thanë pronarët “kjo është një dhuratë që ju është dhënë nga Zoti, nuk është merita juaj!”

Një ditë kopshtari erdhi me një tas të madh kristali, ku, në një gjethe zambak uji, vendosi, me kërcellin e saj të gjatë dhe të trashë të ngulur në ujë, një lule blu shumë të ndritshme, me madhësinë e një luledielli.

“Është një lule zambak uji nga Hindustani!” bërtitën pronarët. Ata kurrë nuk kishin parë një lule si kjo, gjatë ditës ishte vendosur në diell dhe në mbrëmje nën dritën e reflektuar. Kushdo që e ka parë, është kënaqur me këtë lule jashtëzakonisht të bukur dhe të veçantë, më fisnikja e nuseve në mbretëri tha gjithashtu të njëjtën gjë, e cila ishte një princeshë: ajo ishte e mirë dhe inteligjente.

Pronarët ishin të nderuar t’i dhuronin asaj lulen, e cila kështu arrinte në oborrin mbretëror me princeshën. Pastaj pronarët zbritën në kopsht për të marrë një lule të të njëjtit lloj, nëse kishte një, por ata nuk mund ta gjenin. Kështu që ata thirrën kopshtarin dhe e pyetën se nga lindi lulja blu e lotusit.

“E kemi kërkuar kot”, shpjeguan ata. “Ne kemi qenë në serë dhe në të gjithë kopshtin.”
“Jo, nuk është aty me siguri”, tha kopshtari. “Është thjesht një lule nga kopshti! Por është bukur, apo jo? Duket si një kaktus blu, dhe në të vërtetë është lulja angjinare “.

“Ju duhet të na kishit thënë menjëherë”, thanë pronarët. “Ne menduam se ishte një lule shumë e rrallë dhe ekzotike. Na ke poshtëruar përpara princeshës së re! Ajo e pa lulen në shtëpinë tonë, e pa kaq të bukur, nuk e dinte, edhe pse është eksperte e botanikës, por botanika nuk ka asnjë lidhje me perimet. Si erdhi Larsen me idenë për të sjellë një lule të tillë në sallon? Pra, ai na bëri qesharakë! ”

Dhe lulja e bukur blu, e cila ishte marrë nga kopshti, nuk u pranua më në dhomën e zotit të kështjellës, sepse nuk konsiderohej e përshtatshme; atëherë pronarët i kërkuan falje princeshës, ata thanë se lulja ishte vetëm një perime modeste që kopshtari kishte pasur idenë ta vinte në vitrinë, por për këtë ai ishte qortuar rëndë.

“Është për të ardhur keq, është një padrejtësi!” bërtiti princesha. «Ai na hapi sytë për një lule të mrekullueshme që kurrë nuk i kishim kushtuar vëmendje, ai na tregoi bukurinë që është aty ku kurrë nuk kemi menduar ta kërkojmë! Kopshtari i kalasë, çdo ditë, për sa kohë që angjinaret kanë lule, do të duhet të sjellë një në dhomën time “.

Dhe kështu ndodhi. Pronarët i thanë kopshtarit që ai tashi mund të sillte një lule të freskët angjinareje përsëri në sallon.

“Në fund të fundit është e bukur!” thanë ata. “Është vërtet e çuditshme!” Kopshtari u vlerësua.
“Larsenit i pëlqen kjo gjë!” thanë pronarët. “Ai është si një fëmijë i llastuar”.

Në vjeshtë kishte një stuhi të tmerrshme, ishte aq e dhunshme në mes të natës sa shumë pemë të mëdha në buzë të pyllit u shkulën dhe, për dhimbjen e madhe të pronarëve – thanë ata – por për gëzimin e madh të kopshtarit, dy pemët e mëdha plot fole zogjsh u shkatërruan. Thirrjet e sorrave dhe korbave që përplasnin krahët e tyre kundër xhamave u dëgjuan në stuhi, tregonin njerëzit e kalasë.

“Sa do të jetë i lumtur tani, Larsen,” thanë pronarët. “Stuhia ka shkulur pemët dhe zogjtë kanë gjetur strehë në pyje. Nuk ka asgjë këtu nga kohët e vjetra, çdo shenjë dhe çdo gjurmë janë zhdukur. Është shumë trishtuese! ”

Kopshtari nuk tha asgjë, por mendoi për atë që kishte menduar për një kohë të gjatë, për të përdorur atë hapësirë ​​të shkëlqyer të hapur në diell, të cilën më parë i ishte dashur ta linte të paprekur dhe për ta shndërruar atë në një ornament për të gjithë kopshtin dhe një arsye për gëzim për pronarët.

Pemët e mëdha të prera kishin rënë përmbys kryq e tërthor duke zënë hapësirën. Në vend të tyre ai mbolli një numër bimësh të ndryshme, në të gjithë hapësirën, të marra nga arat dhe pyjet.

Ai mbolli atë që asnjë kopshtar tjetër nuk do të mendonte kurrë të mbillte në sasi të mëdha në kopshtin e pronarëve, ai vendosi secilën lloj bime në tokën më të përshtatshme, në hije ose në diell, në përputhje me nevojat e secilës. Ai u kujdes për to me dashuri dhe ato u rritën të mrekullueshëm.

Shkurre dëllinje nga Jutlandi u rritën në formën dhe ngjyrën e selvive italiane, dhe ashe me gjemba me shkëlqim, me gjelbërim të përjetshëm në të ftohtin e dimrit si në diellin e verës, ishtin të bukura për të parë.

Më tej rriteshin fiere, të shumë llojeve të ndryshme, disa dukej se kishin dalë nga një palmë, të tjerët dukej se ishin prindërit e asaj bime të hollë dhe të lezetshme që ne e quajmë fier-lis; ishte hermethi i përbuzur, aq i bukur në freskinë e tij, saqë përshtatet shumë mirë në tufa.

Hermthei rritej në të thatë, por më poshtë, nga toka e lagur, nën ujë, itej një tjetër bimë e përbuzur dhe megjithatë aq artistike për lartësinë e saj dhe gjethet e mëdha.

Shumë e gjatë, me lulet shumë afër njëra-tjetrës si një shandan i jashtëzakonshëm me shumë krahë, u ngrit lëpushka e marrë nga fusha. Kishte pemë, lëpjeta dhe zambakë të luginës, zambakë të egër dhe tërfile të holla, të buta. Ishte thjesht një mrekulli!

Përpara, të mbështetur nga tela të hollë, pemët e ulëta të dardhave nga Franca u rritën me rrreshta: ato kishin diell dhe kujdes dhe jepnin fruta të mëdha me lëng, ashtu si në vendin e origjinës.

Në vend të dy pemëve të vjetra pa gjethe u vendos një shtyllë e madhe flamuri, mbi të cilën fluturonte flamuri kombëtar, dhe afër sa një shtyllë tjetër, ku në verë dhe në vjeshtë vareshin kërcellët me tufat e luleve aromatike; por në dimër, sipas një zakoni të lashtë, ai hodhi një grusht tërshëre, në mënyrë që zogjtë e qiellit të kishin diçka për të ngrënë gjatë periudhës së Krishtlindjes.

“I miri Larsen bëhet sentimental me kalimin e viteve,” thanë pronarët. “Por ai është besnik dhe i përkushtuar”.

Në prag të Vitit të Ri, një fotografi e asaj kështjelle të vjetër doli në një revistë të ilustruar në kryeqytet, ju mund të shihni shtyllën e flamurit dhe shtizën e tërshërës për zogjtë në qiell në kohën e Krishtlindjes. U tha se kishte qenë një ide e mirë që një zakon i tillë i lashtë ishte ringjallur, një ide e denjë për atë kështjellë të vjetër.

“Për gjithçka që bën Larsen,” thanë pronarët, “duhet të bien daullet. Ai është një njeri kaq fatlum! Ne duhet të jemi gati krenarë për të! ”

Por ata nuk ishin me të vërtetë krenarë për të! Ata e dinin se ishin bosët, ata mund të pushonin nga puna Larsenin, por nuk e bënë sepse ishin njerëz të mirë; ka shumë njerëz të mirë si ata, dhe kjo është me fat për çdo Larsen.

Po, kjo është historia e “kopshtarit dhe pronarëve”.
Tani mendoni për këtë!

Perralle nga Andersen Mjellmat e Egra